NAZIV ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

„Jegrička"

VRSTA ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Park prirode

Član 34. Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010)."Park prirode je područje dobro očuvanih prirodnih vrednosti sa pretežno očuvanim prirodnim ekosistemima i živopisnim pejsažima, namenjeno očuvanju ukupne geološke, biološke i predeone raznovrsnosti, kao i zadovolјenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih delatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja".

KATEGORIJA

II kategorija - zaštićeno područje pokrajinskog/regionalmog, odnosno velikog značaja. Član 41 Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010).

KATEGORIJA ZAŠTIĆENOG PODRUČJA PREMA KLASIFIKACIJI SVETSKE UNIJE ZA ZAŠTITU PRIRODE (IUCN)

IUCN Category V

V Kategorija - Zaštićeni kopneni predeo (područje održavanih ekosistema).

Category V - Protected Landskape.

MEĐUNARODNI STATUS ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Zaštićeno područje park prirode „Jegrička" nalazi se na listi područja od mađunarodnog značaja za ptice ( IBA područje). Značaj faune ptica verifikovan je još 1997. godine. kada deo ovog područja zvanično postaje međunarodno značajno stanište ptica u Evropi - Important Bird Area (YU 04 SE) na površini od 5400 hektara (Puzović i Grubač, 2000). IBA područje obuhvata deo reke nizvodno od Temerinskog mosta, šireći se i na deo Žabalјskog rita.

Vodotok Jegričke obuhvaćen je u okviru međunarodno botanički značajnih područja – Important plant areas (IPA) u centralnoj i istočnoj Evropi (2005). Obuhvata, osim zaštićenog područja i vlažna i livadska staništa na lokalitetu Žabalјski rit, kao i ostale prostrane vlažne livade, slatine i pašnjake južno od toka Jegričke, uklјučujući i spomenik prirode „Jurišina humka".

OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI

Park prirode „Jegrička" u hidrološkom smislu predstavlјa najdužu autohtonu reku u Bačkoj, koja je svoje korito usekla u južnu bačku terasu. Korito Jegričke predstavlјalo je sistem povezanih bara, kroz koje je voda oticala sve do ušća u Tisu.

I pored izmenjenih prirodnih karakteristika u vodotoku Jegričke, pogotovo njenom sredošnjem delu od regionalnog puta Novi Sad-Bečej do ustave Žabalј, očuvani su ili neznatno izmenjeni prirodni uslovi, obezbeđujući pri tome stabilan razvoj brojnih fito i zoocenoza, karakterističnih za ravničarske reke.

Područje Parka prirode „Jegrička", pre svega njen središnji deo toka, prati stalna dinamika plavlјenja obalnog pojasa. Usled promena vodnog režima omogućen je razvoj specifične vodene (akvatične) flore i vegetacije. Na osnovu istraživanja evidentirano je 148 taksona viših bilјaka. U grupi nacionalno i međunarodno značajnih vrsta zabeleženo je 15 taksona. Od toga su tri strogo zaštićene vrste - Nymphaea alba, Thelypteris palustris, Ventenata dubia. Na Preliminarnoj Crvenoj listi flore su navedene 4 vrste i 2 podvrste i to: Aster tripolium subsp. pannonicus, Thelypteris palustris, Scirpus lacustris subsp. tabernaemontani, Artemisia santonicum. Dve vrste (Salvinia natans, Trapa natans) su navedene u Dodatku I Bernske konvencije kao strogo zaštićene.

Na području Jegričke zabeleženo je 22 vrste riba iz 8 porodica. Među njima, strogo zaštićene vrste su zlatni karaš (Carassius carassius) , gavčica (Rhodeus amarus) , linjak (Tinca tinca) i čikov (Misgurnus fossilis) . Područje PP "Jegrička" pruža povolјne stanišne uslove za razvoj i život vodozemaca i gmizavaca. Na ovom području zabeleženo je 9 vrsta iz klase vodozemaca (Amphibia) . Na ovom lokalitetu zabeležene su i 3 vrste iz klase gmizavaca (Reptilia) . Među vodozemcima i gmizavcima se kao značajne vrste za zaštitu ističu crvenotrbi mukač (Bombina bombina) i barska kornjača (Emys orbicularis).

Na Jegričkoj je do sad registrovano 198 vrsta ptica. Mnoge vrste značajne su u nacionalnim i međunarodnim razmerama, što dokazuje i njihovo prisustvo na raznim listama, uredbama i konvencijama: 167 vrsta strogo zaštićeno, 68 vrsta na SPEC listi, od čega su četiri vrste SPEC 1, odnosno na IUCN Crvenoj listi, dok se 50 vrsta nalazi na Dodatku I Direktive o pticama. Zbog svog značaja, Jegrička je 2009. godine proglašena lokalitetom od međunarodnog značaja za ptice - Important Bird Area, pod nazivom „Jegrička" - RS004. Jegrička je drugo po brojnosti gnezdilište belobrke čigre (Chlidonias hybridus) i jedino gnezdilište crne čigre (Chlidonias niger) u Srbiji. Za vrste kao što su bukavac (Botaurus stellaris) , patka kašikara (Anas clypeata) , sivi barski petlić (Porzana parva) , modrovolјka (Luscinia svecica) , cvrčić tršćar (Locustella naevia) i brkata senica (Panurus biarmicus) ovo područje je među značajnijim gnezdilištima u Srbiji. Ovde se gnezde i globalno ugrožena patka njorka (Aythya nyroca) , kao i u našim krajevima retka vrsta, crnovrati gnjurac (Podiceps nigricollis) .

Vodena i okolna suvlјa staništa naselјavaju retke vrste sisara, od kojih se izdvaja vidra (Lutra lutra) , strogo zaštićena vrsta čijim je populacijama neophodno pažlјivo upravlјati.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Vodotok Jegrička smešten je u prostoru južne bačke terase između Malog bačkog kanala kod Despotova na zapadu, i njenog ušća u Tisu kod Žablјa, na istoku. Proteže se u dužini više od šezdeset kilometara sa pravcem zapad-istok. Vodotok je autohtona rečica Bačke koja je uticajem čoveka izgubila prvobitni izgled. Danas predstavlјa samo deo velikog vodenog sistema Jegrička. Počinje sa nekoliko bezimenih plitkih dolina u zapadnoj Bačkoj, između Ratkova, Paraga i Pivnica i otiče sredinom južne bačke lesne terase na istok do Tise. Vodotok Jegričke protiče kroz nekoliko opština. Deo izvorišta nalazi se u opštini Bačka Palanka, dalјe protiče kroz opštine Vrbas, Temerin i Žabalј. U saobraćajnom pogledu Jegrička je dostupna svim većim gradovima Pokrajine. Preko vodotoka prelaze više saobraćajnica: auto-put E-75 Beograd - Novi Sad -Subotica, državni putevi I reda (br. 22.1. /N. Sad-državna granica/ koji preseca Jegričku severno od Siriga i br. 7. /Zrenjanin-N.Sad/ državni put Novi Sad-Bečej i lokalni put Žabalј-Čurug.

ISTORIJAT ZAŠTITE

Na prostoru zaštićenog područja PP „Jegrička" prva valorizacija započeta je na lokalitetu četiri ostrva koja se nalaze u okviru ribnjaka na Jegričkoj. Istraživanja su vršena tokom 1987. godine i to prvenstveno sa aspekta ornitologije.

Na osnovu čl.16 Zakona o posebnoj zaštiti delova prirode (''Službeni list SAPV'', br.10/86) i čl. 235 Statuta opštine Žabalј (''Službeni list opštine Žabalј'', br.10/84), Skupština opštine Žabalј na 17. sednici Veća udruženog rada i 15. sednici Veća mesnih zajednica održanim 22.04.1988. godine, a po prethodno pribavlјenom mišlјenju Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, donela je Odluku o proglašenju strogih prirodnih rezervata ''Četiri ostrva u ribnjaku Jegričke'' (''Službeni list opštine Žabalј'', br.6/88).

Preliminarna istraživanja šireg prostora Jegričke započeta su tokom 2003. godine. Na osnovu dobijenih rezultata, pre svega na delu Jegričke od mosta, odnosno puta Temerin – Bečej, do ustave „Žabalј", evidentirano je bogatstvo prirodnih vrednosti i retkosti.

Na osnovu člana 42. stav 4. Zakona o zaštiti životne sredine ("Službeni glasnik RS", br. 66/91; 83/93; 53/93, 67/93, 48/94 i 53/95), Zavod za zaštitu prirode Srbije je doneo Rešenje o prethodnoj zaštiti prirodnog dobra ''Jegrička'' ("Službeni glasnik RS", br128 /2003.).

Istraživanje i valorizacija celokupnog toka Jegriče započeta je tokom 2004. i 2005. godine, kada je Zavod za zaštitu prirode Srbije sačinio studiju zaštite parka prirode „Jegrička". Na osnovu navedene studije opštine: Žabalј, Temerin, Vrbas i Bačka Palanka donele su akt o proglašenju zaštite Jegričke, odnosno Odluku o zaštiti Parka prirode „Jegrička", (''Službeni list opštine Žabalј'', 2005.). Ovom Odlukom, strogi prirodni rezervat ''Četiri ostrva u ribnjaku Jegričke'' obuhvaćena su granicamazaštićenog područja Parka prirode „Jegrička".

Polazeći od Srednjoročnog programa rada Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode za period od 2011. do 2015. godine, Programa rada za 2012. godinu i člana 42 Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS", 36/09, 88/2010, 91/2010), tokom 2012. godine obavlјena je revizija zaštite PP „Jegrička", kada je Pokrajinski zavod za zaštitu prirode sačinio novu dokumentacionu osnovu -studiju zaštite.

REŽIMI ZAŠTITE

Polazeći od odrednica Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik Republike Srbije" br. 36/09, 88/10, 91/10), pristupilo se reviziji prirodnih vrednosti Parka prirode „Jegrička". Prema članu 34 Zakona:

§ "Park prirode je područje dobro očuvanih prirodnih vrednosti sa pretežno očuvanim prirodnim ekosistemima i živopisnim pejsažima, namenjeno očuvanju ukupne geološke, biološke i predeone raznovrsnosti, kao i zadovolјenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih delatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja."

§ „U parku prirode nisu dozvolјene privredne i druge delatnosti i radnje kojima se ugrožavaju njegova bitna obeležja i vrednosti."

§ „Mere zaštite, način obavlјanja privrednih delatnosti i korišćenje prirodnih vrednosti u parku prirode, bliže se utvrđuju aktom o proglašenju zaštićenog područja".

Polazeći od potrebe zaštite i očuvanja značajnih staništa, kao i prisustva strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta, određivanje stepena zaštite unutar PP „Jegričke" je vršeno na osnovu stepena očuvanosti prirodnih vrednosti, potreba za primenom aktivnih mera zaštite i u skladu sa potrebama razvoja održivog turizma.

Na zaštićenom području PP „Jegričke" uspostavlјaju se režimi zaštite II i III stepena.

UPRAVLJAČ:

JP "VODE VOJVODINE", NOVI SAD, tel: 021 4881 888

/4