NAZIV

«Bagremara»– stanište kukurjaka - Eranthis hyemalis (L.) Salisb. (Zakon o zaštiti životne sredine, «Službeni Glasnik RS», br.66/91)

VRSTA

Specijalni rezervat prirode (Zakon o zaštiti životne sredine, «Službeni Glasnik RS», br.66/91)

OSNOVNA VREDNOST

Šuma Bagremara je jedino potvrđeno stanište bilјne vrste kukurjaka (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) u Srbiji. Vrsta je zaštićena kao prirodna retkost na teritoriji Srbije i obrađena je u Crvenoj knjizi flore Srbije -1 u kategoriji krajnje ugroženog taksona. Vrsta je retka i u susednim zemlјama.

KATEGORIJA

I – (Prva) kategorija – prirodno dobro od izuzetnog značaja (Pravilnik o kategorizaciji zaštićenih prirodnih dobara, «Službeni Glasnik RS», br. 30/92)

Klasifikacija IUCN - kategorija / subkategorija (IUCN-WCPA, 1997)

I Kategorija – strogi prirodni rezervat / divlјe područje (Category I – Strict Nature Reserve / Wildeness Area)

Podkategorija Ia – strogi prirodni rezervat: upravlјanje zaštićenim područjem isklјučivo za nauku (Subcategory Ia - Strict Nature Reserve: protected area managed mainly for science)

MEĐUNARODNI STATUS

Nije određen.

POLOŽAJ

Rezervat se nalazi u Vojvodini, u zapadnoj Bačkoj, severno od naselјa Bačka Palanka, odnosno istočno od železničke pruge Bačka Palanka - Obrovac. Samo stanište je smešteno sa desne strane puta Bačka Palanka – Odžaci.

U administrativnom pogledu pripada južnobačkom okrugu, opština Bačka Palanka, K.O. Bačka Palanka, deo kat. parcele 1077/1.

Udalјenost zaštićenog prirodnog dobra od Novog Sada iznosi 48 km, a od Beograda 123 km. Udalјenost od državne granice sa Republikom Hrvatskom iznosi oko 10 km. Do Šume Bagremare se može doći iz pravca Bačke Palanke i Odžaka, magistralnim putem - 6 A 8

Nadmorska visina : 83,9 – 85,5 m

POVRŠINA I PROSTORNI OKVIR ZAŠTITE

Na zaštićenom području Specijalnog rezervata prirode «Bagremara» uspostavlјa se režim I i II stepena zaštite. Od ukupno zaštićene površine od 117,58 ha, područje režima:

zaštite Istepena iznosi 34,8 ha, što iznosi 29,6 % od ukupno zaštićene površine. Obuhvata odelenja: 7 odsek a i b, odelenje 8 odsek b i c i čistinu 2.

zaštite IIstepena iznosi 82,78 ha, što iznosi 70,4 % od ukupno zaštićene površine, a obuhvata odelenja: 1 odsek b, put 1, odelenje 2 odsek a i c, put 1, odelenje 6 odsek a, b, c i čistinu 3.

***

Na osnovu administrativne podele zaštićena površina pripada katastarskoj opštini Bačka Palanka u okviru opštine Bačka Palanka. Obuhvata deo katastarske parcele 1077/1, K.O. Bačka Palanka ukupne površine 117, 58 ha.

Iskazano preko Šumske osnove (1994 - 2003), obuhvata šumska odele-nja Gazdinske jedinice «Bagremara», Šumska Uprava «Bačka Palanka», Šumsko Gazdinstvo «Novi Sad», Javno Preduzeće «Vojvodinašume»: odelenje 1, odsek b; odelenje 2; odelenje 6; odelenje 7; odelenje 8, odsek b i odelenje 8, odsek c.

Struktura površina prema vlasništvu pokazuje da se ceo Rezervat nalazi u državnom vlasništvu u sastavu ŠG «Novi Sad», koje je uklјučeno u JP «Vojvodinašume».

Prema nameni površina gotovo 100 % površina pokriveno je šumom, a dominira kultura bagrema. Ima vrlo malo crnog oraha i hrasta lužnjaka (nekoliko stabala).

ISTORIJAT ZAŠTITE

Uredbom o zaštiti prirodnih retkosti («Službeni Glasnik RS», br 50/93) bilјna vrsta kukurjak (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) stavlјena je pod zaštitu na teritoriji Srbije. Takođe, na osnovu Uredbe ova bilјna vrsta i njeno stanište generalno su pod režimom I stepena zaštite, u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine.

Neposredno uz stanište prirodne retkosti bilјne vrste kukurjaka nalazi se mešovita sastojina četinara, koja je 1978. godine stavlјena pod zaštitu kao Strogi prirodni rezervat: Ogledna kultura četinara u šumi «Bagremara» Rešenje Skupštine opštine Bačka Palanka, broj: 1-011-74/1978 od 18. 10. 1978 godine («Službeni list Opštine Bačka Palanka», broj 11/1978). Zaštita je skinuta 2001. godine jer je ovaj prostor izgubilo značaj kao dobro od opšteg interesa Rešenjem Skupštine opštine Bačka Palanka, broj: I – 32 – 1/2001, od 28. 05. 2001. godine, («Službeni list opštine Bačka Palanka», broj: 4/2001, str. 52.).

Pomenuti Strogi prirodni rezervat «Bagremara», kao mešovita sastojina četinara, u odelenju 2, odsek b, iste gazdinske jedinice se u Crvenoj knjizi flore Srbije 1 navodi kao nalaz vrste Eranthis hyemalis (Budak, 1999:288). Novijim istraživanjima je utvrđeno da se vrsta kukurjaka ovde ne javlјa, nego isklјučivo u kulturi bagrema šume «Bagremara» (Panjković i dr., 2003).

Kako se radi o vrsti koja je krajnje ugrožena kod nas i kao takva obrađena u Crvenoj knjizi flore Srbije 1 – Iščezli i krajnje ugroženi taksoni (Stevanović, 1999), a najnovijim istraživanjima jedino potvrđeno stanište ove vrste u šumi Bagremara, iz tog razloga pokrenut je postupak za prostornu zaštitu njenog jedinog preostalog staništa. Tako je Rešenjem o prethodnoj zaštiti prirodnog dobra šume «Bagremara», («Službeni Glasnik RS», br.59. od 06. 06. 2003.), stavlјena pod zaštitu cela GJ «Bagremara» ukupne površine 388, 74 ha.

REŽIMI ZAŠTITE

Prirodno dobro «Bagremara» stanište kukurjaka je područje koje se nalazi pod intenzivnim uticajem šumarstva u kojem se očuvala prirodna retkost bilјna vrsta kukurjak, jedino na tom staništu u Srbiji. Shodno tome područje se po međunarodnim kriterijumima svrstava u kategoriju prirodnih dobara namenjenih samo naučno – istraživačkom radu u cilјu očuvanja genetskog i specijskog diverziteta vaskularne flore Srbije.

Određivanje stepena režima zaštite je urađeno na osnovu recentne brojnosti, gustine i veličine subpopulacije kukurjaka, kao i potrebe rekonstrukcije šumskog prirodnog staništa u cilјu očuvanja vrste i obnove autohtonih šuma.

Na prirodnom dobru «Bagremara» - stanište prirodne retkosti kukurjaka uspostavlјa se režim zaštite I i II stepena u skladu sa članom 49. Zakona o zaštiti životne sredine («Službeni Glasnik RS», br. 66/91, 83/92).

Upravljač:

JP "Vojvodinašume", ŠG „Novi Sad", tel: 021 557 966