NAZIV PRIRODNOG DOBRA

„Pančevačke ade"

VRSTA PRIRODNOG DOBRA

Zaštićeno stanište

KATEGORIJA

Određivanje kategorije zaštićenog područja izvršeno je prema Članu 8. Pravilnika o kriterijumima vrednovanja i postupku kategorizacije zaštićenih područja („Sl. glasnik RS", br. 97/2015) i svrstava se u III kategoriju – lokalni interes.

KATEGORIJA PRIRODNOG DOBRA PREMA KLASIFIKACIJI SVETSKE UNIJE ZA ZAŠTITU PRIRODE (IUCN)

Kategorija IV: Područje upravlјanja staništima i vrstama

(Habitat and species management area).

MEĐUNARODNI STATUS PRIRODNOG DOBRA

Emerald mreža staništa i vrsta

Područje predloženo za zaštitu nalazi se u međunarodno značajnom području za ptice (Important Bird Areas – IBA): RS017IBA „Ušće Save u Dunav".

Ovo područje je takođe i u Emerald mreži sa oznakom RS0000056 Pančevačke ade, gde su urađena preliminarna istraživanja.

OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI

Pančevačke ade su smeštene unutar vodotoka reke Dunav i to na mestu gde se u njega uliva reka Tamiš. Ove ade predstavlјaju funkcionalnu celinu vodenih, vlažnih i šumskih staništa.

Na području predloženom za zaštitu definisano je 15 stanišnih tipova, od kojih je 12 prioritetno za zaštitu na nacionalnom nivou. U okviru međunarodno značajnih stanišnih tipova (NATURA 2000 staništa) je navedeno 10, a od 11 selektovanih staništa je u okviru EMERALD mreže.

Uredbom o ekološkoj mreži („Sl. glasnik RS", br. 102/2010) Pančevačke ade su prepoznate kao staništa zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta i to: ada Forkontumac (PAN005), ada Štefanac (PAN006) i ada Čaklјanac (PAN007).

Tokom valorizacije područja prikuplјeni su sledeći podaci o prirodnim vrednostima područja:

· U grupi nacionalno i međunarodno značajnih vrsta bilјaka zabeleženo je 8 taksona u rangu vrste, od čega je jedna strogo zaštićena vrsta, odnosno7 vrsta u kategoriji zaštićenih sa izuzetkom komercijalnih, među kojima je prema Pravilniku o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divlјih vrsta bilјaka, životinja i glјiva („Sl. glasnik RS", br. 5/2010, 47/2011, 32/2016 i 98/2016) najznačajniji crni glog (Crataegus nigra);

· U grupi stanišnih tipova navedenih u Pravilniku o kriterijumima za izdvajanje tipova staništa, o tipovima staništa, osetlјivim, ugroženim, retkim i za zaštitu prioritetnim tipovima staništa i o merama zaštite za njihovo očuvanje („Sl. glasnik RS", br. 35/2010) kao prioritetnih za zaštitu je zabeleženo 15 tipova staništa na teritoriji Zaštićenog staništa „Pančevačke ade";

· Ukupno 9 vrsta vodozemaca i 4 vrste gmizavaca;

· Ukupno 144 vrsta ptica;

· Strogo zaštićena vrsta sisara, vidra (Lutra lutra);

· Zabeležene su dve strogo zaštićene i jedna zaštićena vrsta beskičmenjaka;

· Pojava mladih šuma vrba (malata) semenog porekla, kao pionirske vegetacije na sprudovima i priobalnom delu ade Forkontumac;

· Stalne i povremene bare sa bogatom submerznom vegetacijom, koje predstavlјaju veoma značajna lokalna područja za mrest. Zabeleženo je 28 vrsta riba iz 10 porodica.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ PRIRODNOG DOBRA

Pančevačke ade se nalaze 1 km južno od Grada Pančeva i oko 10 km istočno od Beograda. U neposrednoj blizini ada, na levoj obali Dunava smešteno je naselјe Vojlovica, koje predstavlјa predgrađe Pančeva a na desnoj obali se nalazi Veliko selo koje pripada opštini Palilula - Grad Beograd.

Do ada se dolazi vodenim putem, najlakše iz pravca Pančeva koji ima dobru saobraćajnu povezanost sa ostalim centrima. Državnim putem prvog B reda broj 10 Pančevo je povezano sa Beogradom i Vršcem („Sl. Glasnik RS″, br. 105/2013 i 119/2013). Od velikog saobraćajnog značaja je i pruga Pančevo-Beograd. U letnjim mesecima postoji i organizovan prevoz čamcima iz Višnjice, Pančeva i iz vikend naselјa Čaplјin. Sedamdesetih i osamdesetih godina XX veka Bela stena na ostrvu Forkontumac je bila atraktivno izletište za kupače iz Pančeva i Beograda pa je i rečni saobraćaj za prevoz posetilaca bio dobro razvijen. Uređenjem plaža na Adi Ciganliji i Lidu kod Zemuna došlo je do opadanja broja posetilaca iz Beograda.

Prosečna nadmorska visina prirodnog dobra je: 70,2 m.

VLASNIŠTVO

Prema strukturi vlasništva, u zaštićenom području sve površine se nalaze u državnom vlasništvu 1.309,25 ha odnosno 100%.

Zaštićeno područje se u celosti nalazi u katastarskoj opštini Pančevo.

REŽIMI ZAŠTITE

Na osnovu člana 35. Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010-ispr., 14/2016), kao i Uredbe o režimima zaštite(„Sl. glasnik RS", br. 31/2012) na prostoru Zaštićenog staništa „Pančevačke ade" uspostavlјaju se režimi zaštite drugog (II) i trećeg (III) stepena.

Područje režima zaštite II stepena

Režim zaštite drugog stepena - aktivna zaštita, sprovodi se na zaštićenom području ili njegovom delu sa delimično izmenjenim ekosistemima velikog naučnog i praktičnog značaja i posebno vrednim predelima i objektima geonasleđa. U drugom stepenu zaštite mogu se vršiti upravlјačke intervencije u cilјu restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, bez posledica po primarne vrednosti njihovih prirodnih staništa, populacija, ekosistema, obeležja predela i objekata geonasleđa, obavlјati tradicionalne delatnosti i ograničeno koristiti prirodni resursi na održiv i strogo kontrolisan način

Režim zaštite drugog stepena je propisan na površini od 617,50 ha, i obuhvata neznatno izmenjena staništa sa prirodnom ili blisko prirodnom vegetacijom (stalne i povremene bare, rukavci, vlažne livade, peščani sprudovi, kao i prirodne šume bele vrbe, bele topole, polјskog jasena i hrasta lužnjaka).

Područje režima zaštite III stepena

Režim zaštite trećeg stepena - proaktivna zaštita, sprovodi se na zaštićenom području ili njegovom delu sa delimično izmenjenim i/ili izmenjenim ekosistemima, predelima i objektima geonasleđa od naučnog i praktičnog značaja. U trećem stepenu zaštite mogu se vršiti upravlјačke intervencije u cilјu restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa.

Režim zaštite trećeg stepena je propisan na površini od 691,75 ha, i obuhvata rubne delove zaštićenog područja, deo toka reke Dunav, zonu kuća za odmor „Bela stena" i šumske delove pod zasadima mekih lišćara.

UPRAVLJAČ: JP VOJVODINAŠUME, PETROVARADIN, ŠG „BANAT" PANČEVO

/8